Ресей жалпы аумағы 8,5 миллион гектардан асатын үш полигонды жалға алып отыр.
Мамыр айының басында Мәжіліс депутаты Серік Егізбаев бұл жерлерді ауыл шаруашылығы қажеттіліктеріне беруді ұсынған болатын.
"1995 жылдан бері Ресей Қазақстаннан әскери полигондар үшін гектарына номиналды құны 1050 теңге болатын 8,5 миллион гектардан астам жерді жалға алған, 2005 жылдан бері өзгерген бұл баға өзгерген жоқ. Ал, жер көлемі жөнінен әлемде 9-шы орында тұрған Қазақстан ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілердің егістік алқаптарына сұранысын толық қанағаттандыра алмайды. Әрбір дерлік өңірде шаруа қожалығымен айналысқысы келетін азаматтарды қамтамасыз ету мәселесі жер ресурстарының жетіспеушілігімен байланысты,"-деді Егізбаев.
Ресейден жалға алынған полигондар туралы әскери ведомствоның мәлімдемесі төмендегідей:
- Сары-Шаған полигоны, Қарағанды, Жамбыл, Ақтөбе, Қызылорда облыстары мен Ұлытау облысының аумағында (ауданы – 6 млн 985 мың 316 га);
- Батыс Қазақстан және Атырау облыстарында 929 Мемлекеттік ұшу сынақ орталықтары (ауданы – 1 млн 322 мың 398 га);
- Батыс Қазақстан облысындағы төртінші мемлекеттік орталық түраралық полигон (ауданы – 292 мың 825 га).
Ресей жалға алған жердің жалпы көлемі 8 миллион 600 мың 539 гектарды құрайды. Бұл Австрияның немесе Біріккен Араб Әмірліктерінің бүкіл аумағынан көп.
Қорғаныс министрлігі сондай-ақ жоғарыда аталған полигондардың әрқайсысы үшін оларды пайдалану және жалға беру шарттары туралы ратификацияланған халықаралық шарттар мен келісімдердің бар екендігі туралы хабарлады (бірінші осындай келісімге 1993 жылы 22 қаңтарда қол қойылған). Жалдау ақысы гектарына 2,33 долларды құрайды (қазіргі бағам бойынша шамамен 1046 теңге). Бүкіл аумақты жалға беру жыл сайын 20 миллион 39 мың 255 доллар, яғни 10 миллиард теңгеден астам пайда әкеледі.
Қорғаныс министрлігіне қарасты полигондарды жалға беру туралы халықаралық шарттар мен келісімдердің ықтимал жарамдылық мерзімі 2030 жылдың 27 шілдесі. Бұл ретте басқарма келісім-шарттар мен келісімдердің әрекет ету мерзімі, егер тараптардың ешқайсысы тиісті кезеңнің аяқталуына кемінде алты ай қалғанда екінші тарапты бұзу ниеті туралы жазбаша хабарламаса, әрбір 10 жыл сайын ұзартылатынын түсіндірді. Сонымен қатар, егер тараптар полигонды жалға алу шарттары бойынша келісілген шешімге келе алмаса немесе келісімдердің талаптарын орындамаса, келісімдер бұзылады.
"Полигондар қару-жарақ пен әскери техниканың (зениттік, зымыранға қарсы және авиациялық техника) перспективалық үлгілерін әзірлеу және сынау үшін пайдаланылады. Бұл ретте олардың аумағында 900-ге жуық ресейлік әскери қызметші бар.
Әуе қорғанысы жүйелерін сынақтан өткізу жиілігі әдетте жылына 5-6 сынақты, ал авиациялық техниканы сынау - айына орта есеппен 15-20 сынақты құрайды. Сынақ кезінде оқтұмсықсыз қатты отынды зымырандар қолданылады,"- делінген Қорғаныс министрлігінде.
Әскери полигондардың қоршаған ортаға әсерін Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінде көзделген талаптар мен нормаларға сәйкес мемлекеттік экологиялық бақылау саласындағы мамандар зерттейді.
Біздің еліміз және оның азаматтары үшін аумақтарды әскери полигондар үшін пайдаланудың практикалық пайдасы қандай?
«Ресей Қазақстанның стратегиялық серіктесі және ҰҚШҰ бойынша одақтасы болып табылады. Полигондар басым құқығы Қазақстанға тиесілі қару-жарақ пен әскери техниканың перспективалық үлгілерін әзірлеу және сынау үшін пайдаланылады. Сонымен қатар, жалдау ақысы республикалық бюджетке түседі», - делінген жауапта.