Белгілі қазақстандық эколог Африканы мысалға келтіріп, «шегірткелерді қараңғыда орып», тағамдық қоспалар немесе гамбургер дайындау керектігін айтты.
Олай дейтініміз, еліміздің оңтүстігінде егіс алқаптарын шегірткеден емдеуге қолданылатын пестицидтерге байланысты омарташылар дабыл қағуда. Олардың айтуынша химиялық қоспалар жәндіктерді өлтіріп қана қоймайды, сонымен қатар адамдарға да зиян келтіреді.
Қазірдің өзінде Түркістан облысында зардап шеккендер бар. Экологтар да Қазақстанға зиянкестермен күресу стандарттарын ұзақ уақытқа өзгерту керек деп есептейді. Мысалы, шегірткелерді ұстап жеуге болады. Дегенмен, шенеуніктер бұл химиялық заттар адамдарға да, қоршаған ортаға да қауіп төндірмейтінін баса айтады.
Шегіртке және басқа да зиянкестермен күрес омарташыларды қорқытады. Бұл жақсы нәрсе болып көрінгенімен омарташылар егінді сақтау үшін қолданылатын пестицидтер адамдардың денсаулығына және қоршаған ортаға зиянын тигізетініне сенімді.
Осылайша Түркістан облысында егістік алқаптарын тышқан мен шегірткеден тазарту жұмыстарынан кейін жергілікті омарташыларда аралар өліп, адамдар өзін нашар сезінген.
Жамбылдық омарташылар шегірткемен күрестің нәтижесін дірілдеп еске алды. Олар осыдан бір-екі жыл бұрын улы дәрі шашқаннан кейін өңірде көп кәсіпкер шаруасынан айырылғанын айтады.
Шенеуніктер, әрине, қателіктерді ескеріп, енді өңдеуді алдын ала ескертеді. Бірақ омарташылар тағы да бұрынғы жағдайдың қайталанатынуы мүмкін екенін айтады.
«Бақылаусыз өңдеу, пестицидтерді қолдану өте үлкен зиян келтіреді. Әсіресе ара шаруашылығына. Тек ара шаруашылығы ғана емес. Сезімтал организм ретінде араға ертерек әрекет етеді. Адамға да дәл осылай әрекет етеді, бірақ уақыт өте келе аурулар, асқынулар, онкологиялық аурулар басталады және бүкіл гүл шоғырына әсер етеді», - деп санайды Жамбыл облысы омарташылар қауымдастығының төрағасы Константин Кутасов.
Жамбыл және Түркістан облыстарында шегірткеге қарсы Данияда жасалған препарат қолданылатыны белгілі. Шенеуніктердің айтуынша бұл химиялық зат сыналған және өте қауіпсіз.
«Дәрі орталықтан, республикалық бюджет деңгейінде Ауыл шаруашылығы министрлігінен сатып алынады. Қазіргі уақытта емдеу осы препаратпен жүзеге асырылады. Қазіргі уақытта біз олардан ешқандай жанама әсерлерді байқамадық. Бұл препарат улылығы аз дәрілер тобына кіреді», - дейді ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі Жамбыл облыстық аумақтық инспекциясы басшысының орынбасары Кенен Дүйсенбеков.
Шенеуніктер шаруаларға, малшылар мен омарташыларға кем дегенде бір апта бойы өңдеу орындарына жақындамауды ескертеміз деп отыр.
Ал экологтар химия біздің "дастарханда" аяқталады деп есептейді.
«Сұрақ шаруаларға, яғни шаруаға қатысты. Олар: өндіреміз, халықты асыраймыз дейді. Мәселе мынада, олар бізді немен қоректендіреді? Кез келген химия, осы қоспалардың кез келгені адам үшін де, биоәртүрлілік үшін де зиянды. Басқа да шараларды қабылдау қажет.
Мысалы, Африка елдерін алсақ, олар, керісінше, бұл шегірткені қараңғыда жинайды. Олар оны күнделікті жейтін тағамдық қоспаларға, гамбургерлерге пайдаланады», - дейді «ҚазЭкопатрул» қоғамдық ұйымының жетекшісі Тимур Елеусізов.
Пестицидтер табиғатқа ғана емес, адамдарға да қауіпті дейді эколог. Ол шенеуніктердің зиянкестермен күресудің мұндай даулы әдістерін әлдеқашан қайта қарауы керек екеніне сенімді.
Айтпақшы, шегірткенің тағамдық құндылығы мен пайдалылығын тарих және көптеген зерттеулер әлдеқашан дәлелдеген. Оның құрамында 45% дейін ақуыз, 4,5% май және минералды заттар бар.