Ғалымдар соңғы плейстоцен дәуірінде өмір сүрген деп есептелетін мәңгі мұзда 40 метр тереңдікте табылған құрттардың шағын тобын тірілтті.
Құрттар ұзақ уақыт жойылып кеткен Panagarolaimus kolymaensis түріне жатады. Олар криптобиоз жағдайында болған. Бұрын ғалымдарда нематодтар немесе дөңгелек құрттар 40 жылға дейін осындай «мұздатылған» күйде бола алатыны туралы деректер ғана болған, бірақ табылған құрттар жүнді мамонттармен бірге өмір сүрген.
Зерттеудің аға авторы, Германиядағы Макс Планк атындағы Молекулярлық жасушалық биология және генетика институтының құрметті профессоры, профессор Теймурас Курцхалия бұл кішкентай құрт енді Гиннес рекордына кіре алатынын айтты: ол криптобиоз жағдайында кез келген тірі ағзадан әлдеқайда ұзақ болды деуге болады.
«Оның 46 000 жылдан кейін қайта тірілу мүмкіндігі мені таң қалдырды. Бұл Ұйқыдағы ару ертегісі сияқты, тек әлдеқайда ұзақ уақытқа сақталған», - дейді Теймурас Курцхалия.
Құрттар тіріліп, оған тамақ пен су берді. Олар бір айдай өмір сүріп, осы уақыт ішінде ұрпақ бере алды.
Бүгінгі күні ғалымдар ұқсас күйде бола алатын жануарлардың өте азын айтады. Тардиградтар, нематодтар және ротиферлер деп аталатын микроскопиялық су организмдері - криптобиозға түсуге қабілетті белгілі жануарлардың бірнешеуі ғана.
Зерттеушілер Panagarolaimus kolymaensis геномдарын оның тірі туыстарының бірі Caenorhabditis elegans-пен салыстырған кезде, олар бір-біріне сәйкес келетін көптеген гендерді тапты. Жалпы гендердің көпшілігі қатал ортада өмір сүруге қатысатын механизмдермен байланысты.
Дегенмен, қазіргі заманғы және бізге таныс Caenorhabditis elegans әдетте қоңыржай аймақтарда өмір сүреді, шіріген жемістер мен өсімдіктерде жасырылады.
Зерттеу авторларының пікірінше, олардың нәтижелері криптобиотикалық күйде қысқа уақыт ішінде мәңгілік мұз сияқты орталарда өмір сүруге бейімделу арқылы нематодтардың кейбір түрлері жеке құрттардың геологиялық мақсатта осы күйде қалуына мүмкіндік беретін әлеуетке ие болғанын көрсетеді.
Әрі қарай, команда бұл ортақ гендердің криптобиозда қандай рөл атқаратынын және нематодтардың осы жұмбақ күйде қанша уақыт қалуының жоғарғы шегі бар-жоғын білгісі келеді.
Ғалымдар бұл нәтижелердің эволюциялық процестерді түсіну үшін маңызды екенін айтты, өйткені ұрпақ кезеңі бірнеше күннен мыңжылдықтарға дейін созылуы мүмкін, ал жекелеген түрлердің ұзақ өмір сүруі жойылып кеткен тірі ағзалардың қайта жандануына әкелуі мүмкін.